Mallorca

RAMON LLULL MALLORCAN

Ramon Llull Palman jaio zen 1232 edo 1233an eta, kondairak dioenez, kostalde mallorcarraren aurrean hil zen 1316an. 1229an Jaime Konkistatzaileari uhartea konkistatzen lagundu zion Bartzelonako familia aberats baten semea izanik,  Mallorcan ezkondu zen (1257) eta bertan izan zuen bizitza aldatu zion ikustaldia. 1265ean Rocamadourrera eta Compostelako Santiagora joan zen eta irlara itzuli ondoren, bertan egon zen 1274ra arte gutxienez.

Bere bizitza bidaiez beterik egon zen, eta sarritan itzuli zen bere sorterria zen uhartera. 1276an Miramarren, iparraldeko kostaldean, ekialdeko hizkuntzen misio-eskola sortu zuen. 1299an itzultzea erabaki zuen, kanpoan hogei urtez egon eta gero, eta Palman oraindik beren erlijioa gordetzen zuten musulmanak konbertitzen saiatu zen. 1300ean Cant de Ramon idatzi zuen Mallorcan; hurrengo urtean bertatik abiatu zen Zipre aldera. 1307an Palmatik atera zen Aljerian zegoen Bujiara joateko. 1312 eta 1313 artean irlan egon zen berriro eta Art abreujada de predicació idatzi zuen; 1313an testamentua egin eta Messina (Sizilia) aldera abiatu zen. 83 edo 84 urte zituela hil zen Tunisetik Mallorcara zekarren itsasontzian. Hilobia Sant Francesc kaperan dago, Palman. Ramon Llullek beti «Mallorcako katalana» zela esan ohi zuen. 

MALLORCA, ORDUAN ETA ORAIN

Mallorca Balear uharteen arteko handiena da. Palma, hiriburua, Quinto Cecilio Metelo kontsul erromatarrak sortu zuen K.a. 123 urtean, irla okupatu zuenean. Bandaloen inbasioaren ondoren bizantziarren agindupean gelditu zen. 902an musulmanen eskuetara igaro zen. Kristau aroa Jaime Konkistatzailearen konkistaren ondoren hasi zen, 1229an. Errege hori hiltzean (1276), bere semea, Jaime II.a, Mallorcako errege, Rosello eta Sardiniako konde eta Montpellierreko jaun bilakatu zen.

Mallorcan ez dago ia monumentu islamiarrik, konkista oso gogorra izan zelako, eta kulturaren erabateko aldaketa gertatu zelako. Palman bainu arabiar batzuk daude, portuko arku bat eta harresi puska zenbait, baina hori bakarrik. Erdi aroko arkitektura kristauari dagokionez, Palma oso zentro gotiko baliotsua da, bertan baitago katedrala («La Seu») XIII-XVI. mendeetakoa eta Europako bigarren nabe gotikorik altuena dena; Almudainako jauregia (XIV. mendean berreraikia antzinako Suda islamiarraren gainean); Bellverreko gaztelua, Europako lehen gaztelu borobila eta Espainiako bakarra; Sant Francesc komentua; Sant Miquel, Santa Eulàlia eta beste zenbait eliza.