Jerusalem

RAMON LLULL JERUSALEMEN

Erabat ziur ez dagoen arren, badirudi Ramon Llull 1302an iritsi zela Jerusalemera, Armenia Txikitik itzultzean. Iturri zenbaiten arabera, 1265ean Lurralde Santuetara bidaiatu zuen. Jerusalem beti da oso agerikoa da Llullen lanetan, Liber de Fine liburuan bereziki. Lan horretan, sekula egin ez zen gurutzada bat diseinatu zuen, eta Al-Andaluseko eta Afrika Iparraldeko bidea proposatzen du Hiri Santura iristeko.

JERUSALEM, ORDUAN ETA ORAIN

Jerusalem, Palestinako hiriburua, goi ordoki batean dago, Mediterraneo itsasotik 700 metroko garaieran. K.a. XIV. mendean bere izena (Urušalim) agertzen da jada Al-Amārnako taulatxo batean. Hainbat aldiz konkistatu eta birkonkistatu dute, eta K.o. II. mendean erromatarrek juduak hiritik kanporatu eta itzulera galarazi zieten. Behe Erdi Aroan (1099) gurutzatuek hiria kendu zieten arabiarrei eta Jerusalemeko Erresuma Latina ezarri zuten. 1187an Saladinoren eskuetan geratu zen. 1561ean Inperio Otomanoaren esku geratu zen, gero kolonia britainiarra izan zen eta 1967 geroztik Israeleko administraziopean dago de facto, eta bertako Estatuko hiriburua da.

Jerusalemek hiru sinesmen monoteisten monumentuak eta santutegiak ditu. Aztarna judutarrei dagokienez, azpimarratzekoa da Deitoreen Horma, erromatarrek 70. urtean eraitsitako tenplu zaharrekoa izandakoa. Monumentu islamiarrei dagokienez, Umar eta Al-Aqsa (XI. mendea) meskitak eta Harkaitzaren Kupula dira azpimarratzekoak. Elementu kristauei dagokienez, azpimarragarrienak Kalbarioaren edo Golgotaren inguruko eraikinak eta Hilobi Santuko Basilika dira, eta baita Gurutze Santuaren monasterioa ere (VI. mendean sortua). Jerusalemeko hiri zaharra erromes eta turismo gune garrantzitsua da, eta 1981ean UNESCOk Humanitatearen Ondare izendatu zuen.